1997 | BM, Dönüş Hakkı
Dönüş Hakkı
1997/31 sayılı bu karar, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Azınlıkların Korunması ve Ayrımcılığın Engellenmesi Alt-Komisyonu tarafından 28 Ağustos 1997 günü alınmıştır.
Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin 12. maddesi 4. paragrafında belirtilen bir kişinin kendi ülkesine giriş hakkının keyfi şekilde engellenmemesi ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 13. maddesi 2. paragrafı ve Her Türlü Irk Ayrımcılığının Tasfiyesine İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin 5 (d) (ii) maddesinde belirtildiği şekilde herkesin kendi yurduna dönüş hakkını tekrar onaylayarak,
Mültecilerin ve ülke içinde yerlerinden edilen kişilerin, güvenlik içinde ve onurlu bir şekilde, kendi ülkelerine veya ülkeleri içinde daha önce yaşadıkları veya istedikleri yere gönüllü olarak dönme hakkını onaylayan ve dönüş hakkı dahil dolaşım özgürlüğü sorununun incelenmesine devam edilmesini kararlaştıran 23 Ağustos 1996 tarih ve 1996/9 sayılı kararını hatırlatarak,
Kendi yurduna veya daha önce yaÅŸadığı bölgeye dönüş hakkının uyguÂlanması ve yaygınlaÅŸmasının, mültecilerin ve ülke içinde yerleÂrinden edilen kiÅŸilerin acılarının engellenmesi ve sorunlarının çözümü için en önemli araçlardan biri olduÄŸu gerçeÄŸini göz önüne alarak,
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 15. maddesi, 2. paragrafında yasaklanan kişilerin vatandaşlıktan keyfi olarak çıkarılmasının temel ve vazgeçilmez insan haklarının çiğnenmesi anlamına geldiği ve anayurda dönüş hakkının önünde bir engel teşkil ettiği bilinciyle,
Vatandaşsızlığın Azaltılması Sözleşmesi’ni hatırlatarak,
Vazgeçilmez bir insan hakkı olarak her insanın vatandaÅŸlık hakkıÂnın önemini onaylayan, ırki, ulusal, etnik veya dini temelde vatanÂdaÅŸlık hakkının keyfi bir ÅŸekilde engellenmesinin insan hakları ve temel özgürlüklerin çiÄŸnenmesi anlamına geldiÄŸini vurgulayarak, Bütün devletlerden, ırk, renk veya ulus veya etnik kökeni nedeniyle kiÅŸilere veya gruplara karşı ayrımcılığa yol açacak yasalar çıkarmaÂmaları ve bu doÄŸrultudaki mevcut yasaları iptal etmelerini isteyen Ä°nsan Hakları Komisyonu’nun Ä°nsan Hakları ve VatandaÅŸlık Hakkının Keyfi Olarak Engellenmesi baÅŸlıklı 11 Nisan 1997 tarih ve 1997/36 sayılı kararının farkında olarak,
Dünyanın çeşitli yerlerindeki çok sayıdaki mültecinin kötü durumunun, dönüş hakkının ve vatandaşlık hakkının ciddi bir şekilde ihlal edildiği ve vatandaşsızlık olgusunun ciddi şekilde artmakta olduğunun göstergesi olmasından kaygı duyarak,
1. Mültecilerin ve ülke içinde yerlerinden edilen kişilerin, güvenlik içinde ve onurlu bir şekilde, kendi ülkelerine veya ülkeleri içinde daha önce yaşadıkları veya istedikleri yere gönüllü olarak dönüş hakkını tanır;
2. Ä°nsanların yurtlarına veya daha önce yaÅŸadıkları bölgelere gönüllü olarak dönme hakkının, mültecilerin ve ülke içinde yerleÂrinden edilen kiÅŸilerin sorunlarının uzun-dönemli çözümü için temel önemde olduÄŸunu vurgular;
3. VatandaÅŸlık hakkının herkesin temel ve vazgeçilmez hakkı olduÂÄŸuÂnu onaylar;
4. Özellikle ırki, ulusal, etnik ve dini temelde vatandaÅŸlık hakkının keyfi ÅŸekilde engellenmesinin, insan haklarının ve temel özgürlükÂlerin çiÄŸnenmesi anlamına geldiÄŸi ve insanların yurtlarına dönme haklarının kullanılmasına engel teÅŸkil ettiÄŸini vurgular;
5. Tüm devletlerden dönüş hakkına ve vatandaşlık hakkına saygı duymalarını ve desteklemelerini ister;
6. Özellikle mültecilerin terk ettiÄŸi ve yerleÅŸtiÄŸi ülke hükümetÂlerinden, birbirleriyle görüşmelerini, görüşmelerin henüz baÅŸarı ile tamamlanmadığı durumlarda BirleÅŸmiÅŸ Milletler Mülteciler Yüksek KomiserliÄŸi’nin veya BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Sekreteri’nin veya tarafsız üçüncü ÅŸahısların arabuluculuÄŸuna baÅŸvurmalarını, bu görüşmelerin olumlu bir ÅŸekilde sonuçlandırılmasını saÄŸlamak üzere BirleÅŸmiÅŸ Milletler Mülteciler Yüksek KomiserliÄŸi ve mülteci temsilcilerinin görüşmelere katılımının saÄŸlanmasını, mültecilerin ülkelerine gönüllü olarak bir an önce dönmelerini saÄŸlayacak koÅŸulların oluÅŸturulmasını, gerekli durumlarda uluslararası hukuk normlarına uygun olarak uluslararası gözetim altında mültecilerin dönüş hakkının belirlenmesi için uygun mekanizmaların oluÅŸturulÂmasını ister;
7. BirleÅŸmiÅŸ Milletler Mülteciler Yüksek KomiserliÄŸi’nden, VatanÂdaÅŸÂsızlığın Azaltılması SözleÅŸmesi uyarınca, mültecilerin vatandaÅŸsız kalmamasını temin edecek bütün gerekli tedbirleri almasını talep eder;
8. Bütün hükümetlere, İnsan Hakları Merkezi’nin teknik yardımı ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ofisinin danışmanlığı ile, mevcut vatandaşlık yasalarını, Vatandaşsızlığın Azaltılması Sözleşmesi ve uluslararası insan hakları yasaları ile uyumlu hale getirmeleri için çağrıda bulunur;
9. Bu konunun 50. oturumda tekrar ele alınmasını kararlaştırır.
[Oylama yapılmadan kabul edilmiştir.]